'Wij halen ons geluk uit dingen die we doen, uit ondernemen dus'

27-11-2018
Isabelle Lindemans

Van 3 tot 12 december bezoeken inleefreizigers Trias-projecten in Tanzania. Eén van hen is Leo Bormans, auteur van The World Book of Happiness. Tussen enkele congressen en voorstellingen door konden we hem strikken voor een interview.

Je hebt je bekeerd als ambassadeur van Trias. Wat spreekt jou aan in ons verhaal?
Leo Bormans: 'Ik was meer dan twintig jaar hoofdredacteur van de onderwijsbladen Klasse. Onderwijs en ontwikkeling hangen nauw samen. Zo heb ik veel ontwikkelingsprojecten bezocht in heel de wereld, telkens samen met leraren, ouders en leerlingen. Wij haalden er zelf vaak meer inzicht en inspiratie dan wat we zelf in te brengen hadden. Toen ik Trias leerde kennen, zag ik hoe je na het onderwijs een stap verder kunt zetten: zonder ondernemende mensen geen scholen en geen ontwikkeling.'

Hoe maak je de link tussen Trias en jouw inzichten rond geluk?
'Als je aan mensen wereldwijd vraagt wat hen drijft is het antwoord altijd een variant van : Ik wil gelukkig zijn. En ik wil dat mijn familie en vrienden gelukkig zijn. Zelf wist ik niks over geluk. Dus heb ik het gevraagd aan de economen, psychologen, antropologen en sociologen die geluk op een wetenschappelijke manier bestuderen. Op die manier heb ik inzicht verworven in dat deeltje dat ‘maakbaar’ is op het vlak van geluk en hoop. Die wetenschappelijke inzichten sluiten vaak nauwer aan bij wat mensen in ontwikkelingslanden van nature moeten doen, dan bij wat wij in onze materialistische zetel zijn gaan denken over wat ons gelukkig maakt. Ik word bijvoorbeeld niet goed van de waanzinnige slogan Happy Black Friday. Van nog meer consumeren, worden we echt niet gelukkiger.' 

Het toppunt van geluk is het strand van Hawai met een heerlijke cocktail naast je ligbed?
'Er zijn veel definities van geluk, maar degene die mij het meest aanspreekt is die van The London School of Economics: ‘Happiness is feeling good while doing good.’ Daarin zitten de drie niveaus van geluk mooi verweven: the pleasant life, the engaged life en the meaningful life. Men maakt ons wijs dat wij een hele dag in een hangmat willen liggen. Dat is niet waar. Wij halen geluk uit ons engagement, uit de dingen die we doen. Uit ondernemen dus. En als je bovendien zinvolle, betekenisvolle dingen kunt doen terwijl je je daar ook nog een beetje goed bij voelt, dan mag je je een gelukkige mens noemen. Het is een van de redenen waarom vrijwilligerswerk ons zo gelukkig maakt.'

Trias zorgt ervoor dat mensen voor het eerst in hun leven kansen krijgen om eenvoudige dromen waar te maken. Hoe relevant is dat vanuit jouw kennis over geluk?
'Kofi Annan heeft de inleiding van mijn boek over hoop geschreven. Toen ik hem ontmoette, vertelde hij hoe ‘dromen’ de grote kracht van de mens zijn. Het gaat niet over talenten of tekortkomingen. Vraag aan mensen wat ze dromen. En die dromen kunnen groot zijn. Economie gaat niet alleen over geld. Het gaat vooral ook over keuzes maken. Liefst keuzes die gericht zijn op lange termijn en duurzaamheid in plaats van op snel en kort gewin.'

Dikwijls hoor je inleefreizers bij hun terugkomst vertellen dat de mensen in het Zuiden minder welvaart kennen maar gelukkiger zijn. Klopt dat?
'Het klopt niet dat mensen in arme landen gelukkiger zijn dan mensen in rijke landen. Het is heel moeilijk om je een beetje gelukkig te voelen te midden van armoede, verdrukking of oorlogsgeweld. Ik begeleid een gezin Afghaanse vluchtelingen. Zij kennen in hun taal niet eens een woord voor geluk. Maar mensen in het zuiden kunnen ons wel bewuster maken van wat mensen universeel gelukkig maakt: andere mensen, ons sociaal kapitaal, en een hoopvolle levensstijl, gebouwd op eigenaarschap van ons leven en verbondenheid met de samenleving die ons omringt.'
 
Of we iets kunnen leren van de Masai?
'Dat weet ik niet. Dat hoop ik, samen met de medereizigers, te mogen ontdekken. We gaan met een open geest naar ginder. Openheid, nieuwsgierigheid en willen bijleren zijn sowieso eigenschappen die ons gelukkig maken. En als wij iets kunnen betekenen voor hen, door Trias te steunen bijvoorbeeld, helpen wij hun en onze dromen waar te maken.'

Geloof jij in het potentieel van ontwikkelingssamenwerking? 
'Er worden vaak vragen gesteld bij ontwikkelingswerk. Het is zogezegd een druppel op een hete plaat. Ik kan de wereldproblemen niet oplossen, maar ik kan wel recht staan als ik onrecht zie. En als iedereen dat doet, kunnen we er wel in slagen om een betere wereld te maken. Niet alleen voor de happy few.'
 
Leo Bormans is auteur van internationale bestsellers als ‘The World Book of Happiness’ en ‘The World Book of Hope’. Zijn werk is in meer dan vijftien talen vertaald. Hij reist de wereld rond om mensen te inspireren en te activeren rond het thema hoop, geluk en levenskwaliteit. Trias vroeg hem om zijn expertise te delen als ambassadeur van onze organisatie. In december begeleidt hij een groep ondernemende mensen naar Trias-projecten in Tanzania.